Tarczyn – dwa dworce, jeden most kolejowy, zero pasażerskich pociągów

Tarczyn, niewielkie (4100 mieszkańców) miasteczko jakieś 30 km na południowy-zachód od centrum Warszawy, z punktu widzenia tego blogu odznacza się tym, że ma dwa nieczynne dworce kolejowe, oraz nieczynny most kolejowy.

Na południe od centrum Tarczyna przebiega linia kolejowa Skierniewice – Łuków (w kolejowym żargonie zwana „S-Ł”), której budowę zatwierdzono już w 1939 roku ale otworzono dopiero w 1953, jako omijającą Warszawę trasę głównie dla ruchu towarowego. Pociągi osobowe kursowały do czerwca 2001 (w rozkładzie jazdy 2000/2001 stację Tarczyn obsługiwały dwa pociągi na dobę w każdą stronę, z uwagą „kursuje do odwołania”).

Linia S-Ł jest nadal otwarta dla ruchu towarowego. Budynek dworca stoi pusty, z wyjątkiem niewielkiej przybudówki od strony torów, która służy jako nastawnia. Plac przed dworcem prezentuje się mało okazale:

Jedyną „żywą” częścią budynku stacyjnego jest nastawnia, usytuowana oczywiście od strony torów.

^{Widok od strony wschodniej. Budynek otynkowany, w oknach firanki, ale na zewnątrz rupieciarnia.}

^{Widok od strony zachodniej. Tory są poza zdjęciem, na prawo od trawnika, który wyrósł na nigdy nie używanym krótkim peronie.}

Na stacji jest jeden wyspowy, dwukrawędziowy peron. Obecnie wygląda raczej jak łąka a nie obiekt kolejowy i nie ma do niego legalnego dojścia przez tory.

^{Zarośnięty trawą peron}

W czasach, gdy pociągami przewoziło się drobne przesyłki, na każdej stacji był magazyn towarowy, w którym towary czekały na zabranie przez pociąg, albo na odbiór przez adresata. W Tarczynie magazyn się zachował, ale jest zarośnięty krzakami. Oto on:

^{Magazyn drobnych przesyłek oczekujących na wysłanie pociągiem lub na odbiór}

Pora się przenieść na drugi dworzec, położony o jakieś 3 km od rynku. Jest to pozostałość po wąskotorowej (1000 mm) kolejce, która w 1914 roku połączyła Tarczyn z Warszawą. Regularne pociągi pasażerskie kursowały do 1 lipca 1991, a od 2002 roku jest to stacja końcowa dla parowych pociągów turystycznych kursujących z Piaseczna.

Po zakończeniu regularnych przewozów pasażerskich, budynek dworca został zamieniony na budynek mieszkalny, z tym że zachowano napis „Tarczyn” od strony peronu. Od chwili otwarcia normalnotorowej linii S-Ł (patrz wyżej), nazwę stacji wąskotorowej oficjalnie zmieniono na „Tarczyn Wąskotorowy”, ale na stacji nigdy nie było tablicy z tą nazwą.

Oto budynek byłego dworca. Prowadzone są w nim prace remontowe, mam nadzieję, że również i fasada zostanie odnowiona.

^{Budynek dworca od strony torów}

^{Budynek dworca z boku, od płd-zach}

^{Wieża wodna na stacji wąskotorowej w Tarczynie}

Niedaleko budynku dworca zachowała się wieża wodna. W takim budynku był zbiornik na wodę, umieszczony kilkanaście metrów nad poziomem torów, oraz pompa która napełniała ten zbiornik. Pompy często były parowe, ale ta w Tarczynie, zainstalowana stosunkowo późno bo w 1914 roku, była już elektryczna.

Z wieży rury prowadziły do żurawia wodnego, czyli urządzenia do nalewania wody do zbiornika na parowozie. Żurawie stawiano zwykle przy peronach, by zapas wody uzupełnić w czasie postoju pociągu na stacji. Jeśli ktoś nie wie jak taki żuraw wyglądał, proszę kliknąć tutaj. Niestety w Tarczynie nie ma śladu po żurawiu…

W 1914 roku trasa kolejki nie kończyły się w Tarczynie, tylko jakieś 30 km dalej na południe, w Mogielnicy. Tory są nadal zachowane, choć nieużywane. Kilkaset metrów za stacją w Tarczynie jest most nad rzeką (a raczej rzeczką…) Tarczynką.

^{Most nad rzeką Tarczynką}

Nie wygląda on na dobrze zachowany obiekt, co lepiej widać z poziomu torów.

^{Most nad Tarczynką. Po lewej stronie pomost dla pieszych z uginających się desek; niektóre z nich są przybite gwoździami. Poręcz wygląda na coś skonstruowanego przez początkującego cieślę z gałęzi które pozbierał w lesie.}

Szyny i odbojnice (dodatkowe szyny zabezpieczające przed wykolejeniem taboru, umieszczone wewnątrz toru kolejowego m.in na mostach) są w dobrym stanie, w odróżnieniu od podkładów:

Wiem, że ten odcinek torów jest nieużywany i nie ma planów wznowienia na nim ruchu pociągów. Ale przykro mi patrzeć na niszczejącą infrastrukturę. Od strony praktycznej: kto miałby zapłacić za jej naprawę i utrzymanie?