Można oczywiście powiedzieć, że nazwy stacji mają być dobrze widoczne i to powinno wystarczyć. Ale w części warszawskiego metra oprócz utylitarnych standardowych tabliczek są też napisy o wartościach artystycznych, które jednym mogą się podobać a innym nie,

Druga linia warszawskiego metra, oficjalnie nazwana M2, była oddawana do użytku częściami. Podam tylko daty dotyczące dwóch, które będą wspomniane w tym poście. Odcinek śródmiejski, zaznaczony czerwono na mapie: 4 marca 2015. Pierwsze przedłużenie na zachód, zielone na mapie: 4 kwietnia 2020.

Te dwa fragmenty mają nietypowe dekoracje ścian peronowych. Są tam „dekoracyjne” czy też „artystyczne” wersje nazw. Na odcinku śródmiejskim są to grafiki w stylu pop-art autorstwa Wojciecha Fangora (polski artysta, 1922-2015), na następnych trzech stacjach w kierunku zachodnim są to neony projektu firmy „Biuro Projektów Kazimierski i Ryba”.

Fotografowanie grafik Fangora było dla mnie dużym wyzwaniem. Mają one 25 do 40 metrów długości, i zrobienie zdjęcia obejmującego cały napis z wąskiego peronu z grubymi filarami pośrodku nie jest, delikatnie mówiąc, trywialne z moim sprzętem i umiejętnościami fotograficznymi. Niektóre ze zdjęć są zrobione w trybie panoramicznym, co daje wrażenie, że ściana z napisem jest wygięta. Oczywiście nie jest…

Zaczynamy od stacji Dworzec Wileński. „Wygięta” panorama i zwykłe zdjęcia dwóch części grafiki. Długi żółty obiekt pod napisem to trzecia szyna, z której pojazdy metra pobierają prąd.

Następną stacją w kierunku zachodnim jest Stadion Narodowy. Sam stadion, otwarty na początku 2012 roku zbudowany został na miejscu Stadionu Dziesięciolecia istniejącego w latach 1955–2008. Obok stacji metra jest stacja kolejowa o ten samej nazwie, obsługująca pociągi podmiejskie na linii średnicowej. Na zdjęciach, tak jak powyżej, panorama i dwa zdjęcia fragmentów napisu.

Kolejna stacja, już po lewej stronie Wisły, to Centrum Nauki Kopernik. To centrum to nowoczesne interaktywne muzeum, którego misją jest inspirowanie do obserwacji, doświadczania, zadawania pytań i poszukiwania odpowiedzi. Nazwa stacji to 22 znaki (ze spacjami), co nie ułatwiło fotografowania.

Jedziemy dalej na zachód. Kolejna stacja to Nowy Świat – Uniwersytet (23 znaki, najdłuższa obecnie nazwa stacji metra…). Nowy Świat to nazwa ulicy, natomiast główne wejście na Uniwersytet Warszawski jest oddalone o około 400 metrów. Jest to najgłębsza stacja warszawskiego metra: perony są 23 metry poniżej poziomu ulicy.

Podjeżdża pociąg w kierunku zachodnim, wsiadamy i jedziemy cały jeden przystanek. Świętokrzyska to najbardziej ruchliwa stacja na linii M2, bo jest to stacja przesiadkowa do linii M1, która idzie powyżej M2.

Pora jechać dalej. Jeśli będziemy uważnie patrzeć przez okno po lewej (południowej) stronie, to zobaczymy wylot tunelu, który łączy linie M1 i M2. Nie jest on używany w ruchu pasażerskim. Dojeżdżamy do stacji Rondo ONZ.

Następny przystanek to Rondo Daszyńskiego. Jest to ostatnia stacja z grafikami Fangora. Dalej na zachód mamy dekoracje neonowe.

Miasto w programie konkursowym na wystrój stacji Płocka zażyczyło sobie wyraźnego odniesienia do historii przemysłu w dzielnicy Wola. Zwycięzcy konkursu, Biuro Projektów Kazimierski i Ryba, nawiązali do Zakładów Radiowych im. Marcina Kasprzaka, działających w latach 1949–1999. (Być może czytelnicy w tzw. pewnym wieku pamiętają jeszcze niektóre wyroby tej fabryki: radio Szarotka, szpulowy magnetofon Melodia…) Na stronie tego biura projektów czytamy że głównym pomysłem było odwołanie się do urządzeń produkowanych w tych zakładach, więc na ścianach zostały zamontowane miedziane płyty, a elementy graficzne nawiązują do wyglądu schematu układu scalonego, co ma dawać wrażenie, że znajdujemy się we wnętrzu urządzenia elektronicznego.

No cóż, ja takiego wrażenia nie odniosłem, i dopóki nie przeczytałem o co autorom chodziło, ten neon na ścianie peronu nie kojarzył mi się z niczym, traktowałem go jako skądinąd ładną abstrakcję.

Następna stacja pierwotnie miała nazywać się „Moczydło” ze względu na pobliski park o tej nazwie, w którym mieszczą się cztery stawy. Według projektanta wystroju stacji, koła obecne w stropie stacji i kształt neonowej nazwy mają przywodzić na myśl te stawy oraz bąble powietrza wędrujące pod powierzchnią lodu. Po długich dyskusjach przeważyła opinia, że stacja nie jest na terenie obecnego osiedla Moczydło, i ostatecznie nazwano ją Młynów, od tradycji młynarskich tej części miasta: w 19. wieku znajdowały się tu liczne wiatraki. Dla mnie kolisty neon kojarzy się z kołem młyńskim, a nie z bąblami pod powierzchnią lodu…. No może litera „ó” powtórzona wielokrotnie w neonie kojarzy się z kręgami, jakie powstają na powierzchni wody po wrzuceniu do niej kamienia?

Według varsavianisty Jerzego S. Majewskiego warszawsko-wolskie skojarzenia idą dalej. Kształt koła zawiera w sobie aluzję do innej nazwy tej części Woli, czyli Koła właśnie. Chodzi o pole elekcyjne, gdzie od XVI wieku szlachta obierała kolejnych królów Polski, zlokalizowanym tuż obok obecnej stacji Młynów. Nazwa Koło z kolei nawiązuje do Koła Rycerskiego, czyli przestrzeni, w której stawało zgromadzenie posłów ziemskich.

Obecne okolice stacji następnej stacji, Księcia Janusza, to jedno z brzydszych miejsc w Warszawie, z pawilonami handlowymi i bieda-blokami z lat 1960-tych. Ale w latach 1869-1958 w pobliżu lokalizacji obecnej stacji działał największy warszawskie centrum ogrodnicze „C.Ulrich”. Do tradycji dawnych ogrodów Ulrichów nawiązali projektanci stacji. Na stronie biura projektowego czytamy „Neon o mocnej zieleni może kojarzyć się z rzędami roślin lub stylizowanych drzew w szkółce, w które wpisane zostały litery z nazwą stacji.”

W tej samej zielonej kolorystyce jest ławka na peronie. Mnie się ona kojarzy z drewnianą trumną, nie wiem czy w zamyśle projektantów jest to kolejne nawiązanie do drzew 😉.

A jaka jest moja opinia o tych „artystycznych” nazwach stacji? Są zdecydowanie niefunkcjonalne, niewidoczne i/lub nieczytelne z okien pociągów. Ale jako element dekoracyjny sprawdzają się świetnie, jest to oryginalna alternatywa typowego wyglądu ścian peronowych, nadająca stacjom indywidualny charakter. Zastanawiam się tylko jak długo jeszcze grafiki Fangora pozostaną czytelne i wolne od warstwy kurzu i brudu.